Een knokploeg heeft afgelopen nacht een asielzoekerscentrum voor vluchtelingen in Woerden. Laat deze gewelddaad een wake-up call zijn voor iedereen die racisme en fascisme wil bestrijden. En laten we die wake uipcall omzetten in actie. Eén november, 15.00, in Den Haag bij het Centraal Station: “Refugees Welcome! Stop de rechtse hetze!” Niet aarzelen. Gaan. En anderen aanmoedigen om ook te gaan. Laten we daarmee beginnen De urgentie is groot.
De knokploeg die in Woerden toesloeg – “volgens de burgemeester een gecoördineerde aanval van mensen die in het zwart gekleed waren en bivakmutsen” – vertoont de kenmerken van een fascistische operatie. EN het is tegen de achtergrond van bekladdingen van AZCs en dergelijke, ook met hakenkruizen – geen geïsoleerd incident. Het fascisme – het klassieke knokploegfascisme, niet alleen het verraderlijke staatsracisme – is terug van nooit helemaal weggeweest.
Grote aanjager van deze straatterreur is Wilders en zijn PVV. De kleinere fascistenclubs, van de aloude, bespottelijke maar niet ongevaarlijke operettefascisten van de NVU, via Identitair Verzet en Zwart Front tot en met het nieuwe Pegida, verpakt als verontruste burgerclub maar vooral een samenklontering van halve en hele fascisten zoals Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka laat zien , het zijn allemaal gevaarlijke vertakkingen van dat fascisme. Maar het zijn tegelijk sideshows. We moeten ze kort houden met gerichte, en waar nodig confronterende tegenacties, zodat het ook gammele sideshows blijven. Doen we dat niet, dan kunnen ze in het huidige klimaat bliksemsnel groeien, zich verbinden met het veel bredere fascistische netwerk dat onder de PVV-paraplu aan het ontstaan is.
Zolang ze vrij klein zijn en alom gezien worden als gevaarlijke griezels, is er voor Wilders nog reden om enige afstand te houden van dit soort clubs. De laatste jaren zien we echter al een verontrustend afnemen van die afstand. Op een PVV-manifestatie in september 2013 doken al allerlei extreem-rechtse lui met hun symbolen op. Wilders vond het kennelijk best. De sfeer waarin ook Wilders gewoon niet samen met nazi’s gezien wil worden, dat hij zijn naam niet met fascisme in verband gebracht wil zien worden, zelfs als hij allang een geestverwant van ze – die sfeer is aan het veranderen. Pegida kort houden is deel van een poging op die verandering in sfeer tegen te gaan en iedere verbinding tussen PVV en bijvoorbeeld Pegida voor Wilders onaantrekkelijk te maken.. Maar het is duimen duwen in een lekkende dijk, zolang we het grotere gevaar dat door die dijk dreigt te breken – het Wilders-fascisme zelf – niet rechtstreeks en frontaal terugduwen.
De strategische taak voor antifascisten is boven alles: stop de PVV, sla het Wilders-verschijnsel terug. Het thema waarop dat momenteel het meest urgent is, is solidariteit met vluchtelingen. Waar de PVV scoort door vluchtelingen aan te vallen – met Woerden als logisch product – daar zeggen wij: Vluchtelingen Welkom. De demonstratie die op 1 november gaat plaatsvinden onder het motto “Refugees Welcome! Stop de rechtse hetze!” heeft na afgelopen nacht een meer dan verdubbelde urgentie gekregen. Erheen als je kunt,, en erheen als je eigenlijk niet kunt maar ook maar enige kans ziet om te schuiven in je agenda, en meehelpen de oproep op alle mogelijke en minstens zevenentwintig onmogelijke middelen verder bekend te maken. Dat is op korte termijn hoofdzaak.
Het PVV-fascisme bestirjden betekent bepaald niet dat we andere fronten in de antifascistische strijd zomaar kunnen verwaarlozen. De gevestigde politiek dient in alle scherpte onder vuur genomen te worden. Neem de VVD . Doe draagt met haar uitspraken zeer bij tot de stemming waarin mensen tot geweld tegen vluchtelingen overgaan. “Nederland moet minder aantrekkelijk worden voor vluchtelingen, vindt de VVD”. Zo opent een NRC-stuk waarin een VVD-plan wordt langsgelopen om voorzieningen voor vluchtelingen nog kariger gemaakt moeten worden. Het gaat om minder geld, minder medische zorg en dergelijke. VVD-chef Zijlstra kwam kort erna op een deel van zijn uitspraken terug en noemde die ‘fout’. Maar dat ging slechts om een feitelijke vergissing: iets van wat hij uit de medische zorg voor vluchtelingen wilde schrappen, viel al niet onder die zorg. Het plan blijf gewoon overeind. En zolang de PvdA niet zegt , ‘met een partij die zo ’n plan zelfs maar wenst te lanceren, wensen wij niet te regeren, is de PvdA gewoon medeplichtig.
Nederland minder aantrekkelijk maken voor vluchtelingen beoogt niet alleen de VVD. Minder Precies ook de knokploegen en nazi-groepjes maken dit land ‘minder aantrekkelijk voor vluchtelingen’. De VVD roept, de PVV brult, de knokploegfascisten zetten de retoriek om in gewelddaden. Er is geen enkele reden om terughoudend te zijn en de VVD te behandelen als wezenlijk netter, beter of zelfs maar minder erg dan de PVV.
Maar het is wel zaak dat we oog houden voor relevante verschillen. Premier Rutte bezocht de vluchtelingen na de aanval op de plek waar zij waren opgevangen. Het idee dat Wilders zo ’n bezoek zou afleggen is vrijwel ondenkbaar. Natuurlijk, Rutte is premier en Wilders nog niet. Verschillende rollen, verschil in gedrag. Maar er is een ander verschil dat er toe doet. Rutte bjj zijn bezoek de aanval op het AZC: “Vluchtelingen en medewerkers moeten zich veilig weten. Van mensen blijf je af”, aldus de premier. Staatssecretaris van asielzaken Dijkhoff: “Zulk geweld is onaanvaarbaar. Vluchtelingen en omwonenden moeten veilig zijn.” Deze uitspraken zijn in strijd met hun praktijk. Tegelijk zijn ze niet alléén hypocriet. Een deel ervan menen ze totaal oprecht. Maar zelfs dat pleit helemaal niet voor ze.
Wat we niet serieus kunnen nemen is de veiligheid van vluchtelingen waar Rutte en Dijkstra voor pleiten. Dijkstra is zó voor de veiligheid van vluchtelingen dat zijn justitiedepartement ze detineert als de papieren naar het idee van de Immigratie- en naturalisatiedienst IND niet kloppen. Vervolgens bereidt de Dienst Terugkeer en Vertrek zulke vluchtelingen voor op uitzetting. Je zet ze gevangen, en vervolgens deporteer je ze. Dát is de ultieme veiligheid waaraan Dijkhoffs ambtenaren vluchtelingen overleveren. Een voorbeeld. In dezelfde week waarin Woerden de plek was waar vluchtelingen door een fascistenploeg belaagd werden, was Zeist het tafereel waar actievoerders protesteerden – bij de raadszaal, sommigen binnen de raadszaal – tegen de Gesloten Gezins Voorziening , de gevangenis waar vluchtelingengezinnen met kinderen worden opgesloten. Kamp Zeist, het detentiecentrum waar deze gevangenis onderdeel van wordt, ziet er uit als een concentratiekamp. Dat is het feitelijk ook.
Verantwoordelijk voor dit alles: Dijkhoff als staatssecretaris, Rutte als premier. Hun huidige begaanheid met vluchtelingen als slachtoffers van geweld verdient hoon. Die hoon kan wellicht stoppen als ze aankondigen dat bij nader inzien dat hele Kamp Zeist en soortgelijke gevangenissen voor vluchtelingen gesloten worden, en het deporteren van mensen zonder papieren wordt stopgezet. Niet eerder. Misschien hebben deze twee heren zelf niet door hoe schril hun humanitaire bewogenheid rond Woerden afsteekt tegen hun verantwoordelijkheid voor detentie, deportatie en soms dood van vluchtelingen. In dat geval zijn ze wellicht niet hypocriet, maar gewoon verknipt. Enig vertrouwen in hun bewogenheid is misplaatst.
Maar als de twee heren de aanval in Woerden “onaanvaardbaar” noemen, dan menen ze daar wèl iets van. Het is niet dat ze bezwaar hebben tegen het terroriseren van kwetsbare mensen. Dat laten ze zelf m et overgave doen. Het is dat ze dat terroriseren een staatstaak vinden, geen taak voor knokploegen tenzij die de ambtelijke status hebben. Het is naar hun idee de taak van de regering en niet van ‘de burgers’ om het land onaantrekkelijk te maken voor vluchtelingen. En het is de taak van politie, marechaussee, IND-ambtenaren et cetera en niet van loslopende knokploegen om vluchtelingen van hun veiligheid te bedreigen, te treiteren en erger. De regering laat zich in haar racistische repressieve beleid liever niet voor de voeten lopen door knokploegen, milities, nazi-partijtjes in opkomst en wat dies meer zij. Ze wil de regie niet kwijt. De politie heeft intussen pakweg de helft van de knokploeg die vannacht tekeer ging in Woerden opgepakt. Het is een teken dat de staat niet tolereert dat anderen voor eigen rekening Nederland nog wat onaantrekkelijker maken voor vluchtelingen.
Het betreft hier nadrukkelijk geen verschil tussen erger en minder erg. Het staatsracisme waar Kamp Zeist een symptoom van is, is niet aangenamer of prettiger of humaner dan het straatfascisme dat in Woerden aan het werk was. Het is een verschillende aanpak, maar met een verwant doel. Het zijn varianten van bruutheid, de één openlijk ruw en daardoor schokkend, de ander subtiel en verkapt en daardoor angstaanjagend. Mochten straatfascisten ooit – mede via verkiezingen en met Wilders als premier – de staatsmacht veroveren, dan zullen ze het huidige apparaat van vluchtelingendetentie en uitzetting ongetwijfeld uitbreiden en daarbinnen nieuwe dieptepunten van wreedheid bereiken. Intussen incasseert de gevestigde politiek die nu zo verontwaardigd doet over de aanval in Woerden, gretig de effecten van racistische agressie tegen de opvang van vluchtelingen. Die agressie laat zien immers zien dat er voor zoveel vluchtelingen geen ‘draagvlak’ is zodat, helaas en jammer, het ontmoedigen van de komst van vluchtelingen nodig is, evenals het uitzetten van tot ‘gelukszoekers’ omgetoverde mensen wiens asielaanvraag niet wordt toegekend.
Het straatfascisme loopt de staat soms voor de voeten. Daarom grijpt het staatsgezag soms in. Het straatfascisme geeft diezelfde staat ook extra legitimiteit in haar streven de komst van vluchtelingen af te remmen en steeds strakker te reguleren. Het is een spanningsveld tussen bondgenoten die tegelijk rivalen zijn, tussen staatsgezag enerzijds en ongereguleerde fascistische activiteit anderzijds. De PVV is ook daarom zo gevaarlijk omdat die het ongereguleerde fascisme aanwakkert en tegelijk een oogje heeft op het staatsgezag dat ze hoopt te veroveren. Dat streven en die aanpak maakt haar anders dan de VVD die louter de kaart van het staatsgezag speelt en het straatgeweld hooguit als een legitimerend excuus hanteert. Anders, maar niet noodzakelijk erger of minder erg.
Het geschetste spanningsveld tussen staatsgezag en straatfascisme laat deels ook zien we maar beter niet op de politie kunnen rekenen in de strijd tegen fascisten. Ja, de politie pakte dus al rap elf mensen op wegens deelname aan die aanval in Woerden. Dat is mooi meegenomen. In Purmerend echter kreeg naar eigen zeggen iemand die aangifte wilde doen nadat zijn huis was beplakt met NVU-stickers van de politie te horen dat de NVU “geen extremistische groepering” zou wezen. Dus aangifte zou onmogelijk zijn. Als dit bericht klopt – in de huidige atmosfeer is extra oplettendheid of berichten wel juist zijn nodig – dan laat het zien hoever de normalisering van openlijk neonazistische politiek al is voortgeschreden. En het laat zien dat slachtoffers van fascistische intimidatie op de politie bepaald niet kunnen bouwen. Om het over al die keren dat de ME klaar staat om antifascistisch protest tegen nazi-optochten te breken verder maar niet te hebben.
Waar zitten onze vriendinnen en vrienden, waar vinden we bondgenoten in de strijd tegen fascisme, als we ze niet kunnen vinden bij het gevestigde politiek, en evenmin bij de geüniformeerde bewapende tak van het gezag waar die politiek leiding aan geeft? Een glimp zien we uitgerekend in Woerden, in de nasleep van de aanval op de vluchtelingenopvangplek. “Bij de vluchtelingenopvang in Woerden worden zaterdag veel spullen, eten en bloemen gebracht door mensen die hun steun willen betuigen aan de vluchtelingen”, zo opent RTV Utrecht een kort bericht. Hoe de gemeente daar verder mee omgaat is hier nu even minder belangrijk. Van het bericht kunnen vooral meenemen dat veel mensen manieren zoeken om iets van menselijkheid en solidariteit te laten voelen. Dat betekent dat er steun bestaat voor het idee dat vluchtelingen welkom horen te zijn,wat voor minder prettige ideeën diezelfde mensen misschien tegelijk óók in hun hoofd hebben.
Er is dan ook geen enkele goede reden waarom de demonstratie die Antifascistische Actie AFA organiseert onder de leus “Refugees Welcome! Stop de rechtse hetze!” en op 1 november plaatsvindt, niet heel groot en sterk zou kunnen worden. Aan ieder van ons om uit alle macht daaraan bij te dragen. Ik zie jullie op 1 november om 15.00 uur bij het Centraal Station in Den Haag. Vluchtelingen Welkom!
Peter Storm
